Υποθέμα 2: Πώς επηρεάζει η πλαστική ρύπανση τη θαλάσσια ζωή;

Γιατί ο ωκεανός πλήττεται τόσο πολύ από το πλαστικό;

Ο ωκεανός είναι μια τεράστια και βαθιά υδάτινη μάζα που χρησιμεύει ως μια γιγαντιαία αποθήκη για την παγκόσμια ρύπανση. Ένα σημαντικό μέρος των πλαστικών απορριμμάτων στον ωκεανό προέρχεται από το χαμένο φορτίο των πλοίων και τα πεταμένα αλιευτικά εργαλεία, τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% των πλαστικών απορριμμάτων που βρίσκονται εκεί. Οι θαλάσσιες υδατοκαλλιέργειες συμβάλλουν επίσης στο πρόβλημα, ιδίως όταν ο αφρός πολυστερίνης, ο οποίος χρησιμοποιείται για την κατασκευή των σκελετών των κλωβών ψαριών, καταλήγει στον ωκεανό.

Ωστόσο, η κύρια πηγή ωκεάνιων αποβλήτων προέρχεται από τη ρύπανση της ξηράς. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες και οι ισχυροί άνεμοι μπορούν να φέρουν απορρίμματα και απόβλητα στο νερό του ωκεανού, ενώ η παράκτια ρύπανση μεταφέρεται από τις παλίρροιες. Επιπλέον, χιλιάδες ποτάμια παγκοσμίως μεταφέρουν τόνους «ελαφρών» απορριμμάτων (loose litter) και αποβλήτων από χωματερές, μεταφέροντας τα τελικά και αυτά στο νερό των ωκεανών. Είναι συγκλονιστικό ότι μόλις δέκα από τα ποτάμια του κόσμου, οκτώ από τα οποία προέρχονται από την Ασία, ευθύνονται για την πλειονότητα των πλαστικών απορριμμάτων που φτάνουν στον ωκεανό. Συγκεκριμένα, ο μεγαλύτερος ποταμός της Κίνας, ο Γιανγκτσέ, είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας πλαστικών απορριμμάτων, καθώς παράγει 1,5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ετησίως. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική διαχείρισης αποβλήτων αρκετών χωρών που περιλαμβάνει την εξωτερική ανάθεση των πλαστικών αποβλήτων τους στην Κίνα, η οποία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πλαστικών αποβλήτων παγκοσμίως, μέχρι που απαγορεύτηκε τον Ιανουάριο του 2018.

Μόλις βρεθούν στον ωκεανό, τα πλαστικά απόβλητα υπόκεινται σε σκληρές συνθήκες και συνεχή κίνηση, με αποτέλεσμα να διασπώνται σε μικροπλαστικά. Αυτή η διαδικασία διασκορπίζει τα πλαστικά απόβλητα ακόμη περισσότερο και βαθύτερα στον ωκεανό, εισβάλλοντας σε περισσότερους βιότοπους και καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την ανάκτησή τους.

Πηγή: European

https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/society/20181005STO15110/plastic-in-the-ocean-the-facts-effects-and-new-eu-rules

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή;

Κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες θαλάσσια ζώα παγιδεύονται σε πλαστικά απόβλητα, ιδίως σε εξοπλισμό-φάντασμα που περιορίζει την κίνησή τους και την ικανότητά τους να τρέφονται και τους προκαλεί τραυματισμούς και μολύνσεις. Η κατάποση πλαστικού αποτελεί επίσης μείζον ζήτημα, καθώς τα θαλασσοπούλια, οι χελώνες, τα ψάρια και οι φάλαινες συνήθως μπερδεύουν τα πλαστικά απόβλητα με τη λεία τους λόγω του παρόμοιου σχήματος και χρώματος. Επιπλέον, αυτού του είδους πλαστικό μπορεί να συσσωρεύει μικρόβια και φύκια στην επιφάνειά του, γεγονός που το καθιστά ελκυστικό για ορισμένα θαλάσσια ζώα. Μόλις καταποθούν, το πλαστικό μπορεί να τους προκαλέσει βλάβες στα εσωτερικά όργανα ή θανατηφόρες εντερικές αποφράξεις και να τους οδηγήσει σε ασιτία, καθώς το στομάχι τους είναι γεμάτο πλαστικό και τους δίνει την εντύπωση ότι είναι χορτάτα. Το πλαστικό διεισδύει επίσης σε ολόκληρα οικοσυστήματα, καθώς τα μικροπλαστικά μοιάζουν με πλαγκτόν, το οποίο αποτελεί την κύρια πηγή τροφής για εκατοντάδες είδη στη βάση της τροφικής αλυσίδας στον ωκεανό. Ακόμη και οι πολύποδες των κοραλλιών καταναλώνουν τακτικά μικροπλαστικά. Επιπλέον, τα πλαστικά απορροφούν ρύπους στον ωκεανό και περιέχουν επιβλαβείς χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να βλάψουν τα όργανα των ζώων, καθιστώντας τα πιο ευάλωτα σε ασθένειες και επηρεάζοντας την αναπαραγωγική τους ικανότητα, σύμφωνα με προκαταρκτική έρευνα.

Ο σοβαρός αντίκτυπος της πλαστικής ρύπανσης στη θαλάσσια άγρια ζωή

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της RSPCA, τα πλαστικά απορρίμματα ευθύνονται για τη βλάβη της άγριας ζωής, προκαλώντας 579 περιπτώσεις στην Αγγλία και την Ουαλία το 2018, γεγονός που δείχνει αυξητική τάση, καθώς το 2015 είχαν αναφερθεί 473 περιπτώσεις. Η κύρια αιτία της βλάβης των ζώων είναι ο εγκλωβισμός και οι σωματικές πληγές που προκύπτουν από τα πλαστικά απόβλητα. Θαλάσσια πλάσματα, όπως ψάρια και πουλιά, μπορούν να παγιδευτούν σε πλαστικούς τύπους συσκευασίας, όπως πλαστικές σακούλες και δαχτυλίδια ποτών, οδηγώντας σε επώδυνες πληγές, στραγγαλισμό ή πνιγμό. Τα θηλαστικά που ζουν στη θάλασσα, τα ερπετά και τα πτηνά που χρειάζονται αέρα για να αναπνεύσουν μπορεί να μην μπορούν να φτάσουν στην επιφάνεια για οξυγόνο, οδηγώντας σε πνιγμό.

Στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να δει πολλά συγκλονιστικά viral βίντεο και εικόνες που δείχνουν τις επιπτώσεις της ρύπανσης στους ωκεανούς μας, όπως θαλάσσιες χελώνες τυλιγμένες σε πλαστικό, καρχαρίες φάλαινες παγιδευμένες σε πετονιές και μικροσκοπικούς ιππόκαμπους που κρατούν μπατονέτες. Παρά τον σπαρακτικό τους χαρακτήρα, αυτές οι εικόνες και τα βίντεο παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση για αυτό το παγκόσμιο πρόβλημα.

Μια θαλάσσια χελώνα τυλιγμένη σε πλαστικό. Πηγή: WWF (n.d.)

https://www.wwf.org.uk/updates/learn-about-marine-turtles-and-plastics

Ένα παράδειγμα των θανατηφόρων συνεπειών της κατανάλωσης πλαστικού από τη θαλάσσια ζωή μπορεί να βρεθεί στις αποικίες καρχαριόπολων στα ανοικτά των ακτών της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, οι οποίες πλήττονται ιδιαίτερα, δεδομένου ότι αυτά τα πουλιά καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες πλαστικού και το τρέφουν στα μικρά τους. Αυτό δεν αφήνει χώρο για πραγματική τροφή με αποτέλεσμα οι νεοσσοί να λιμοκτονούν και, κατά συνέπεια, να δυσκολεύονται να επιβιώσουν όταν βγαίνουν στη θάλασσα. Οι βιολόγοι προσπαθούν να σώσουν αυτά τα πουλιά αφαιρώντας το πλαστικό από τα στομάχια τους με θαλασσινό νερό. Παραδόξως, σε ορισμένα πουλιά αφαιρέθηκαν έως και 250 κομμάτια πλαστικού. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα των επιπτώσεων του πλαστικού στη θαλάσσια ζωή. Ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ του BBC, “Πνιγμός στο πλαστικό”, (βλ. ενότητα Πρόσθετες μαθησιακές πηγές) μας διηγήθηκε την ιστορία αυτών των αποικιών καρχαριόπουλων στα ανοικτά των ακτών της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας.

Η αυξανόμενη ανησυχία για τα μικροπλαστικά στην τροφική μας αλυσίδα

Υπολογίζεται ότι οι ωκεανοί μας ρυπαίνονται από εκατομμύρια τόνους μικροπλαστικών ετησίως, τα οποία εισάγονται μέσω μικρών πλαστικών, όπως τα μικροσφαιρίδια και οι συνθετικές ίνες από τα ρούχα, καθώς και από τη διάσπαση μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων. Ως αποτέλεσμα, τα μικροπλαστικά υπάρχουν παντού στους ωκεανούς μας και η παρουσία τους δεν περιορίζεται στη θαλάσσια ζωή, καθώς βρίσκονται πλέον και στην τροφική μας αλυσίδα.

Πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ έδειξε ότι το ένα τρίτο των 504 ψαριών που αλιεύθηκαν στα ανοικτά των ακτών της νοτιοδυτικής Αγγλίας περιείχαν μικροπλαστικά. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ο αντίκτυπος των μικροπλαστικών στα θαλάσσια πτηνά, με ιδιαίτερη αναφορά στη διαταραχή της απορρόφησης του σιδήρου στο λεπτό έντερο και στην αυξημένη καταπόνηση του ήπατος. Αυτό έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κατανάλωσης μικροπλαστικών στην ανθρώπινη υγεία.

Ο αντίκτυπος της πλαστικής ρύπανσης στους κοραλλιογενείς υφάλους

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στα οικοσυστήματα των ωκεανών και παρέχουν στέγη σε πολυάριθμα είδη- ωστόσο, καταστρέφονται από την πλαστική ρύπανση. Τα πλαστικά περιέχουν επιβλαβή βακτήρια που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τα κοράλλια και εμποδίζουν επίσης το φως και το οξυγόνο να φτάσουν σε αυτά. Όταν τα κοράλλια συναντούν πλαστικό, οι πιθανότητες να προσβληθούν από αυτό αυξάνονται κατά 89%. Ως αποτέλεσμα, η πλαστική ρύπανση έχει καταστεί σημαντική απειλή για την επιβίωση των κοραλλιογενών υφάλων παγκοσμίως.

Ο διαρκής αντίκτυπος του πλαστικού στον ωκεανό

Η πλαστική ρύπανση αποτελεί σημαντική απειλή για τους ωκεανούς μας, καθώς τα πλαστικά δεν βιοδιασπώνται και μπορεί να παραμείνουν στο περιβάλλον για εκατοντάδες χρόνια και να διασπαστούν σε μικρότερα κομμάτια που μπορεί να είναι ακόμη πιο επιβλαβή. Αυτό επισημάνθηκε από μια viral ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έδειχνε ένα περιτύλιγμα Mars Bar από το 1986 που βρέθηκε στον κόλπο Constantine Bay στην Κορνουάλη. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι άρχισαν να μοιράζονται παρόμοιες ιστορίες ανακάλυψης παλαιών πλαστικών απορριμμάτων σε παραλίες και σε άλλα φυσικά περιβάλλοντα. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του πλαστικού στον ωκεανό είναι σοβαρές και εκτεταμένες, καθώς αποτελούν απειλή τόσο για τη θαλάσσια ζωή όσο και για ολόκληρο το οικοσύστημα.

Ένα περιτύλιγμα Mars Bar από το 1986 βρέθηκε στην παραλία του Constantine Bay από την Emily Stevenson. Πηγή: Emily Stevenson: Wilkinson (2019)

https://www.cornwalllive.com/news/cornwall-news/mars-bar-wrapper-found-beach-2852941