Υποθέμα 2: Οι επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης στη χλωρίδα

Η πλειονότητα των ερευνητών επιβεβαιώνει ότι τα πλαστικά και τα μικροπλαστικά αποτελούν μείζονα ανησυχία για τη χλωρίδα, επειδή φτάνουν στο έδαφος και τις πηγές νερού, οδηγώντας έτσι στη μείωση των ειδών που ζουν κάτω από την επιφάνεια – όπως ακάρεα, προνύμφες και άλλα μικροσκοπικά πλάσματα – (Microplastics negatively affect soil fauna but stimulate microbial activity: insights from a field–based microplastic addition experiment), στην ύπαρξη λιγότερο γόνιμου εδάφους και γης, στην απελευθέρωση επιβλαβών χημικών ουσιών στο έδαφος, όπως η δισφαινόλη Α (BPA), που διαταράσσουν τα ορμονικά συστήματα των σπονδυλωτών και ασπόνδυλων ζώων και μεταβάλλουν τη σύνθεση και τη χημεία του εδάφους, και, τέλος, στην παρεμπόδιση της ικανότητας φωτοσύνθεσης. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, ένα σταθερό μέρος των ερευνητών επιβεβαιώνει ότι ο προσδιορισμός των ακριβών επιπτώσεων της μόλυνσης του εδάφους από πλαστικά είναι μια δύσκολη πρόκληση, η οποία δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή με γυμνό μάτι. Σχετικά με το θέμα αυτό, ορισμένοι συγγραφείς έχουν υποστηρίξει ότι το πλαστικό μπορεί να μην είναι τόσο επιβλαβές για τα φυτά όσο είναι για τα ζώα, επειδή τα εδάφη είναι πλούσια σε σωματίδια και τα φυτά απορροφούν από το έδαφος μόνο ό,τι χρειάζονται. Από την άλλη πλευρά, έχει επισημανθεί από έρευνες ότι οποιαδήποτε αλλαγή στη χημεία του εδάφους προκαλεί «ντόμινο» σε όλη τη φυτική ζωή που εξαρτάται από το έδαφος, επηρεάζοντας έτσι αρνητικά την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα της χλωρίδας, επηρεάζοντας το μεταβολικό αποτέλεσμα των φυτών και αυξάνοντας την πιθανότητα ξηρασίας.

Σχήμα  9 – Πηγή: repurpose.global – What is the Effect of Plastic in Forests and Widlife?

Επιπλέον, κατά συνέπεια, τα τρόφιμα που αναπτύσσονται στο έδαφος και τα άγρια ζώα και οι άνθρωποι που καταναλώνουν αυτά τα τρόφιμα είναι πιο πιθανό να μολυνθούν με μικροπλαστικά. Σύμφωνα με την Greenpeace (3 Everyday Foods that contain Microplastics), φρούτα όπως τα μήλα και τα αχλάδια έχουν κατά μέσο όρο 195.500 και 189.500 σωματίδια πλαστικού ανά γραμμάριο αντίστοιχα, ενώ λαχανικά όπως το μπρόκολο και τα καρότα έχουν κατά μέσο όρο περισσότερα από 100.000 πλαστικά θραύσματα ανά γραμμάριο. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι ένα από τα χειρότερα σενάρια είναι η περίπτωση που το πλαστικό διεισδύει και απορροφάται από τις ρίζες των φυτών του μαρουλιού και του σιταριού, τα οποία τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα καταναλώνουν σε μεγάλο βαθμό. Παραδόξως, μελέτες που διεξήχθησαν από το Συμβούλιο Καταναλωτών του Χονγκ Κονγκ εντόπισαν μικροπλαστικά σε πάνω από το 90% των 39 μάρκων αλατιού που υποβλήθηκαν σε δειγματοληψία και προέρχονταν από 21 χώρες.

Σχήμα 10 – Πηγή: plasticsoupfoundation.org – New Studies: Microplastics found in Fruit and Veg.

Έρευνα που διεξήχθη στη Γερμανία (An underestimated threat: Land–based pollution with microplastics) έχει αποδείξει ότι οι επιπτώσεις των πλαστικών και των μικροπλαστικών στα εδάφη, τα ιζήματα και τα ύδατα έχουν επιβλαβείς μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο. Τα μικροπλαστικά διοχετεύονται στο έδαφος και το νερό λόγω των συστημάτων αποχέτευσης και της διάθεσης λυμάτων και ειδικότερα οι πλαστικές ίνες ενδυμάτων από τα ρούχα μας (ακρυλικό, νάιλον, spandex και πολυεστέρας) παραμένουν στη λάσπη, επειδή αποβάλλονται κάθε φορά που πλένουμε τα ρούχα μας. Για να διερευνήσει περισσότερο το θέμα αυτό, η εταιρεία ρούχων Patagonia ανέθεσε το 2016 μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, (Microfiber Masses Recovered from Conventional Machine Washing of New or Aged Garments) των οποίων το σοκαριστικό αποτέλεσμα ήταν ότι ένα συνθετικό μπουφάν που πλένεται απελευθερώνει κατά μέσο όρο 1,7 γραμμάρια μικροϊνών στο περιβάλλον.

Σχήμα 11 – Πηγή: orbmedia.org – Invisibles. The Plastic Inside Us – https://orbmedia.org/the-invisibles

Κατά συνέπεια, το πλαστικό φτάνει στο νερό (συμπεριλαμβανομένου του νερού της βρύσης) και προκαλεί ασθένειες τόσο στους οργανισμούς όσο και στο περιβάλλον. Για παράδειγμα, οι γαιοσκώληκες χτίζουν τα λαγούμια τους με διαφορετικό τρόπο αν υπάρχουν μικροπλαστικά στο έδαφος, επηρεάζοντας έτσι την ευημερία και την αναπαραγωγή τους.

Πιο συγκεκριμένα, το πλαστικό αλλάζει τη σύνθεση του εδάφους, οδηγεί σε αύξηση της εξάτμισης του νερού, η οποία ξηραίνει το έδαφος, οδηγεί σε συσσώρευση τοξικών στοιχείων και επηρεάζει τις ρίζες των φυτών και στη συνέχεια τα εμποδίζει να αναπτυχθούν και να ευδοκιμήσουν.

Σχήμα 12 – Πηγή: Shahid Iqbal, Jianchu Xu, Schaefer Douglas Allen, Sehroon Khan, Sadia Nadir, Muhammad Saleem Arif, Tahira Yasmeen, “Unraveling consequences of soil micro- and nano-plastic pollution on soil-plant system: Implications for nitrogen (N) cycling and soil microbial activity”, Chemosphere, Volume 260, 2020, 127578, ISSN 0045-6535, https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2020.127578.