Υποθέμα 2: Το μέλλον της Οικολογικής Σήμανσης

Η σημασία του ρόλου της επισήμανσης προϊόντων στις δημόσιες πολιτικές που στοχεύουν στη βελτίωση της ασφάλειας, της περιβαλλοντικής αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των καταναλωτικών προϊόντων έχει αυξηθεί σταδιακά από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 (Iraldo et all., 2020). Η παροχή σωστών πληροφοριών στον πελάτη επιτρέπει καλύτερες αγοραστικές αποφάσεις. Η αρχή της δεκαετίας του 1980 σηματοδοτήθηκε από την αυξανόμενη εμφάνιση ετικετών και άλλων λογότυπων που αξιοποιούνται για να τονίσουν την υποτιθέμενη περιβαλλοντική ποιότητα του προϊόντος. Η διάδοση των ιδιωτικών «πράσινων ετικετών» οδήγησε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν, πρώτον, τις δυνατότητες τέτοιων ετικετών στην επιδίωξη στόχων συλλογικού ενδιαφέροντος και, δεύτερον, την ανάγκη να υπάρξουν τάξη και κανόνες στον τομέα των οικολογικών σημάτων (Iraldo et al., 2020). Χάρη σε αυτή τη σταθερή ανάπτυξη, πολλές χώρες άρχισαν να σχεδιάζουν το δικό τους εθνικό πρόγραμμα[1] οικολογικής σήμανσης για να ανταποκριθούν στην ανάγκη για σαφήνεια από την πλευρά των καταναλωτών και να τους κατευθύνουν προς το σωστό δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν για βιώσιμη ανακύκλωση πλαστικών.

Αυτά τα προγράμματα οικολογικής σήμανσης (για παράδειγμα από τα παλαιότερα Blauer Engel, Nordic Swan, EU Ecolabel έως τα πιο πρόσφατα συστήματα οικολογικής σήμανσης που υιοθετήθηκαν στις αναδυόμενες οικονομίες, όπως το Green Product Certification India, στοχεύουν στην παροχή αξιόπιστων πληροφοριών σε όλους και έχουν σχεδιαστεί για να ενθαρρύνουν τις εταιρείες να βελτιώνουν τα προϊόντα τους από περιβαλλοντική άποψη (ιδίως μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας). Σε όλα τα προγράμματα οικολογικής σήμανσης, τα προϊόντα που πληρούν ορισμένα περιβαλλοντικά κριτήρια μπορούν να λάβουν μια ετικέτα που υποδεικνύει την καλύτερη περιβαλλοντική τους απόδοση (Iraldo et al., 2020). Παρά τις προσπάθειες των κυβερνήσεων και άλλων, τα οικολογικά σήματα έχουν αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις και δυσκολίες όσον αφορά τη διασφάλιση και την επίτευξη της πολυπόθητης περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Μεταξύ των βασικών ικανοτήτων της οικολογικής σήμανσης που αμφισβητούνται, μία είναι το κατά πόσο μπορούν πραγματικά να αλλάξουν τα πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής. Χρησιμοποιούνται επί του παρόντος τα οικολογικά σήματα από εταιρείες που τα απέκτησαν ως εργαλείο για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής τους απόδοσης; Χρησιμοποιούν αυτές οι εταιρείες αποτελεσματικά τα οικολογικά σήματα ως εργαλείο μάρκετινγκ; (Iraldo et al., 2020).

Τα ανταγωνιστικά και οικονομικά οφέλη μπορούν να αποτελέσουν αποτελεσματικό μοχλό για την υιοθέτηση ενός οικολογικού σήματος, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι απλώς πρόβλημα η γνώση του οικολογικού σήματος. Βρείτε μερικά παραδείγματα οικολογικών σημάτων που αναφέρονται παρακάτω:

Το Αυστριακό Οικολογικό Σήμα Προϊόντων (Österreichisches Umweltzeichen)

Το “Αυστριακό Οικολογικό Σήμα” δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Περιβάλλοντος το 1990. Το σήμα αυτό παρέχει στο ευρύ κοινό πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των καταναλωτικών αγαθών που προκύπτουν από την παραγωγή, τη χρήση και την απόρριψή τους και προσελκύει την προσοχή των καταναλωτών σε εναλλακτικά προϊόντα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον.

Κριτήρια:

Τα προϊόντα ή/και οι υπηρεσίες για τις οποίες έχουν συνταχθεί κατευθυντήριες γραμμές υπόκεινται σε ολιστική αξιολόγηση. Σε αυτό το πλαίσιο καταγράφονται όχι μόνο οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας αλλά και η διαδικασία παραγωγής, η απόρριψη καθώς και η ποιότητα και η καταλληλότητα για χρήση («κύκλος ζωής»). Τα ακόλουθα σημεία μπορούν να θεωρηθούν ως η βάση για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής συμβατότητας των προϊόντων:

• Κατανάλωση πρώτων υλών και ενέργειας
• Τοξικότητα συστατικών
• Εκπομπές (π.χ. καυσαέρια, λύματα, θόρυβος)
• Απόρριψη/ανακύκλωση (απόβλητα, καταλληλότητα για ανακύκλωση)
• Συσκευασία
• Διανομή και μεταφορά (όπως απαιτείται)

Ποιότητα, ασφάλεια, μακροζωία, ευκολία επισκευής. Επιπλέον, μπορούμε τώρα να θυμηθούμε το οικολογικό σήμα Nordic Swan που συζητήθηκε προηγουμένως

Το Nordic Swan Ecolabel [1]είναι μια από τις πιο ισχυρές περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις στον κόσμο – και ως εκ τούτου, ένα ισχυρό εργαλείο για παραγωγούς και ιδιοκτήτες επωνυμίας. Προσφέρει:

• Μια φόρμουλα για τον τρόπο μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την παραγωγή και την κατανάλωση αγαθών
• Μια αξιόπιστη, πιστοποιημένη από ανεξάρτητο φορέα, καθοδήγηση για τους καταναλωτές και τους επαγγελματίες αγοραστές τους ώστε να επιλέγουν αγαθά και υπηρεσίες που συγκαταλέγονται περιβαλλοντικά καλύτερα

Το σκανδιναβικό οικολογικό σήμα “Κύκνος” θεσπίστηκε το 1989 από το Σκανδιναβικό Συμβούλιο Υπουργών ως εθελοντικό σύστημα οικολογικής σήμανσης για τις σκανδιναβικές χώρες Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία και Σουηδία.

Ο στόχος ήταν να δοθεί η δυνατότητα στους καταναλωτές και τους επαγγελματίες αγοραστές να επιλέγουν τα περιβαλλοντικά καλύτερα αγαθά και υπηρεσίες δίνοντας ένα αποτελεσματικό εργαλείο που θα βοηθούσε τις εταιρείες να αναπτύξουν πιο βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.

“Το φαινόμενο κύκνος”:

Καθώς οι πρωτοπόρες εταιρείες σε διάφορους κλάδους θέλησαν να πρωτοστατήσουν στην ανάπτυξη προς έναν πιο βιώσιμο κόσμο, είναι πλέον δυνατή η απόκτηση πιστοποίησης του οικολογικού σήματος Nordic Swan σε 56 διαφορετικούς τομείς παραγωγής, που περιλαμβάνουν περισσότερους από 200 διαφορετικούς τύπους προϊόντων.

Η διαδικασία απόκτησης του οικολογικού σήματος Nordic Swan είναι δύσκολη και μακρά και, ως εκ τούτου, μόνο οι πιο εταιρείες που έχουν ρισκάρει τα καταφέρνουν. Ωστόσο, με τον τρόπο αυτό, αυτές οι εταιρείες δείχνουν το δρόμο για να το κάνουν και άλλες.

Ακολουθώντας το όραμα του Σκανδιναβικού Συμβουλίου Υπουργών να καταστεί “η Σκανδιναβική περιοχή η πιο βιώσιμη και ολοκληρωμένη περιοχή στον κόσμο”, είναι αυτό που αποκαλούμε “το φαινόμενο του κύκνου”. Σήμερα, περισσότερα από 25.000 προϊόντα και υπηρεσίες του σκανδιναβικού οικολογικού σήματος “Κύκνος” πωλούνται στις σκανδιναβικές χώρες και ο υπόλοιπος κόσμος τα αναζητεί[2].

[1] Since the mid-1980s, several countries have set up national type ecolabelling programmes, also in response to the need for clarity and certainty of consumers and businesses who were confronted with the confusion of an ever-widening plethora of private brands

[2] https://www.nordic-swan-ecolabel.org/official-nordic-ecolabel/

[3] Some interesting information about labelling can be also found here: https://www.canada.ca/en/environment-climate-change/services/canadian-environmental-protection-act-registry/recycled-content-labelling-rules-plastics.html#toc30