Podtemat 4: Rot (Kompostowanie) – problem z biotworzywami

Niedawno na rynkach konsumenckich pojawiła się alternatywa dla konwencjonalnych, nierozkładalnych tworzyw sztucznych. Biotworzywa to polimery wytwarzane z roślin i innych organizmów biologicznych, takich jak mikroby, które ulegają naturalnemu rozkładowi. Przyczyną ich biodegradowalności nie jest to, że składają się z materii organicznej – tworzywa sztuczne na bazie paliw kopalnych są również skamieniałą biomasą – ale raczej wynika to z ich struktury molekularnej (Gibbens, 2018).

Rysunek 4. Klasyfikacja tradycyjnych tworzyw sztucznych i biotworzyw sztucznych (European Bioplastics)

Biodegradowalne tworzywa sztuczne mogą być bardziej przyjazne dla środowiska. W porównaniu z tworzywami kopalnymi, biotworzywa mogą mieć niższy ślad węglowy i wykazywać korzystne właściwości materiałowe; ponadto mogą być kompatybilne z istniejącymi strumieniami recyklingu (Rosenboom i in., 2022). Mają one jednak również ograniczenia, takie jak wysokie koszty produkcji, niska tendencja mechaniczna, potencjalny negatywny wpływ na rolnictwo, konkurencja z produkcją żywności, niejasne zarządzanie wycofaniem z eksploatacji i wyższe koszty.

Mówiąc o biotworzywach, musimy rozróżnić trzy pojęcia:

• Degradowalność – Wszystkie tworzywa sztuczne ulegają degradacji, nawet tradycyjne, ale sam fakt, że można je rozłożyć na drobne fragmenty lub proszek, nie oznacza, że materiały te kiedykolwiek powrócą do natury. Niektóre dodatki do tradycyjnych tworzyw sztucznych sprawiają, że ulegają one szybszej degradacji. Fotodegradowalny plastik rozkłada się łatwiej w świetle słonecznym; oksydegradowalny plastik rozpada się szybciej pod wpływem ciepła i światła.
• Biodegradowalny – Biodegradowalny plastik może zostać całkowicie rozłożony na wodę, dwutlenek węgla i kompost przez mikroorganizmy w odpowiednich warunkach. „Biodegradowalny” oznacza, że rozkład następuje w ciągu tygodni lub miesięcy. Biotworzywa, które nie ulegają biodegradacji tak szybko, nazywane są „trwałymi”, a niektóre biotworzywa wykonane z biomasy, która nie może być łatwo rozłożona przez mikroorganizmy, są uważane za nieulegające biodegradacji.
• Kompostowalny – Kompostowalny plastik ulega biodegradacji w miejscu kompostowania. Mikroorganizmy rozkładają go na dwutlenek węgla, wodę, związki nieorganiczne i biomasę w takim samym tempie, jak inne materiały organiczne w stosie kompostowym, nie pozostawiając toksycznych pozostałości.